Wiele typów monet możliwych do kolekcjonowania: monety okolicznościowe, monety lokacyjne, monety obiegowe i monety próbne. Do jednych z najpopularniejszych tematów kolekcjonerskich należą monety obiegowe.

Monety obiegowe są wybijane w ogromnych nakładach, często przekraczających milion egzemplarzy. Ze względu na długi czas obiegu oraz II wojnę światową wiele z tych monet została zniszczona (dla numizmatyków to oczywiście korzyść ponieważ z rynku znikają egzemplarz powodując wzrosty cen).

Każdy kolekcjoner nie zależnie jaki temat numizmatyczny wybierze, prędzej czy później spotyka się z pojęciem monety próbnej. Numizmatyka w tym przypadku nie różni się od innych branż produkcyjnych, ponieważ przed wprowadzeniem produktu na rynek wytwarza się próbki aby zobaczyć jak dany produkt wygląda na żywo i czy spełnia oczekiwania zamawiającego.

Z tego też powodu jest ich zawsze dosłownie kilka, czasem kilkanaście sztuk z każdego rodzaju, w numizmatyce będzie to nominał, różny stop i zazwyczaj oznaczone napisem „próba”. Ten sam nominał może występować w wielu odmianach, ponieważ zawsze testuje się kilka wzorów tej samej monety jak np. monety 1 złotowe z okresu II RP wybity w brązie, mosiądzu i niklu, które różnią się dodatkowo wizerunkiem na awersie i rewersie.

Wśród monet próbnych wyróżnia się głównie:

monety próbne seryjne to polskie monety bite w niklu lub mosiądzu. Służą do udokumentowania polskiej historii menniczej, w teorii przeznaczone są dla muzeów czy instytucji i wybranych osób. Ostatnie takie monety zostały wybite 1994 roku.

Seria w mosiądzu składała się z próbnych wersji monet obiegowych od 1 grosz do 5 złotych, z napisem "PRÓBA" . Każdą monetę wybito w nakładzie 100 egzemplarzy:

https://archiwum.niemczyk.pl/auction/74/738/proba-mosiadz-2-zlote-1958-jagody-naklad-100-sztuk

W latach 1949-1994 wybito serię monet próbnych niklowych, w sumie liczyła 389 pozycji, każda w nakładzie po 500 sztuk:

https://aukcjamonet.pl/auction/93/3176/kolekcja-komplet-monet-probnych-niklowych?sort=number&direction=asc

Celem tej emisji było udokumentowanie polskiego dorobku menniczego. Monety próbne niklowe otrzymywały muzea, mogli je wyłącznie nabywać wybrani numizmatycy oraz pracownicy banku.

monety próbne emisyjne  to ostateczna próba przed wprowadzeniem monet na rynek. Z reguły wybite w tym samym metalu co moneta docelowa. Nakład od kilku do kilkudziesięciu sztuk.

monety próbne technologiczne to monety wybite przez mennicę w trakcie przygotowywania procesu produkcji, mają na celu zaprezentować właściwości metalu, na którym będą bite oraz jakość odwzorowania stempla. Monety takie nigdy nie powinny trafiać na rynek kolekcjonerski, jednak sporadycznie pojawiają się na aukcjach osiągając bardzo wysokie ceny.

monety próbne kolekcjonerskie to gotowe monety do emisji z napisem „PRÓBA”, głównie jednak przeznaczone na rynek kolekcjonerski. Są bite w przeciwieństwie do wcześniejszych próba w dużym, kilkutysięcznym nakładzie.

https://archiwum.niemczyk.pl/page/10495487896/100-zlotych-1966-mieszko-i-dabrowka-proba-ag-st1

https://archiwum.niemczyk.pl/page/9264061561/proba-cuni-20-zl-1979-centrum-zdrowia-dziecka-stl

Ile kosztują monety próbne w porównaniu do obiegowych?

Dla przykładu wybraliśmy kilka egzemplarzy monet próbnych z okresu II RP i PRL, które występują również jako monety obiegowe (bez napisu próba i w bardzo dużych nakładach).

II RP. 1 złoty 1929 Nikiel. Cena 23 złotych
https://archiwum.niemczyk.pl/auction/79/2278/ii-rp-1-zloty-1929

II RP. PRÓBA 1 złoty 1929, aluminium ex. Karolkiewicz collection. Cena 30.000 złotych
https://archiwum.niemczyk.pl/auction/18/627/ii-rp-proba-1-zloty-1929-aluminium-ex-karolkiewicz-collection

Obiegowe 10 złotych z 1932 roku = cena sprzedaży 600 złotych
https://aukcjamonet.pl/product/45735/ii-rp-10-zlotych-1932-glowa-kobiety-ze-znakiem-mennicy-ngc-ms62

5 złotych 1934 Piłsudski Strzelecki. Cena sprzedaży 1750 złotych
https://aukcjamonet.pl/product/48657/ii-rp-5-zlotych-1934-pilsudski-strzelecki-wysmienity

10 złotych 1933 Traugutt. Cena sprzedaży 800 złotych
https://aukcjamonet.pl/product/44756/ii-rp-10-zlotych-1933-traugutt-ladny

PRÓBA. Głowa kobiety 10 złotych 1932. Cena sprzedaży: 18 000 zł
https://aukcjamonet.pl/product/45582/proba-glowa-kobiety-10-zlotych-1932-tylko-100-szt-rzadkosc

PRÓBA. Głowa kobiety 10 złotych 1932 – 8 znaków mennicy. Cena sprzedaży 32 000 złotych
https://aukcjamonet.pl/product/45581/proba-glowa-kobiety-10-zlotych-1932-8-znakow-mennicy-unikat

PRÓBA. 5 złotych 1934 Piłsudski - Orzeł Strzelecki - stempel LUSTRZANY. Cena sprzedaży 25 500 złotych
https://aukcjamonet.pl/product/45601/proba-5-zlotych-1934-pilsudski-orzel-strzelecki-stempel-lustrzany-ideal

PRÓBA. Brąz 5 złotych 1934 Piłsudski Strzelecki. Cena sprzedaży 52 000 złotych
https://aukcjamonet.pl/product/45599/proba-lustrzane-5-zlotych-1934-pilsudski-strzelecki-pcgs-pr65-rb-max-ex-karolkiewicz-unikalna-moneta

PRÓBA. 10 złotych 1933 Romuald Traugutt. Cena 19 000 złotych
https://aukcjamonet.pl/product/45583/proba-10-zlotych-1933-romuald-traugutt

200 złotych 1974 XXX lat PRL mapa. Cena 61 złotych
https://archiwum.niemczyk.pl/page/10006342054/200-zlotych-1974-xxx-lat-prl-mapa-st1

PRL. PRÓBA Nikiel 20 złotych 1974 – XXX lat PRL, MAPA. Cena 840 złotych
https://archiwum.niemczyk.pl/auction/93/2339/prl-proba-nikiel-20-zlotych-1974-xxx-lat-prl-mapa

PRÓBA srebro 200 złotych 1974 XXX lat PRL - tylko 20 sztuk. Cena 3335 złotych
https://archiwum.niemczyk.pl/auction/62/1256/proba-srebro-200-zlotych-1974-xxx-lat-prl-tylko-20-sztuk

Na powyższych wynikach aukcyjnych przedstawialiśmy najpopularniejsze monety obiegowe z okresu II RP i PRL oraz ich odpowiedniki jako monety próbne.

Jak widać mały napis PRÓBA na monecie lub INNY METAL niż monety obiegowej potrafi zwiększyć jej wartość nawet o kilka tysięcy procent. Monety próbne zazwyczaj osiągają zdecydowanie wyższe ceny niż monety obiegowe. Ze względu na swoje bardzo niskie nakłady, przeważnie nie przekraczające 100 egzemplarzy.

Jednak cały rynek w ostatnich latach zyskał ogromną grupę kolekcjonerów monet obiegowych dlatego monety obiegowe osiągają coraz wyższe ceny na aukcjach, a najpiękniejsze egzemplarz w wysokich gradingach potrafią osiągać ceny zbliżone do monet próbnych - zapraszamy również do obejrzenia naszych filmów na kanale Youtube poświęconych tematyce monet próbnych:

Ile kosztują monety próbne w porównaniu do obiegowych? Jakich monet szukać w rodzinnych skarbach?

Co to są monety PRÓBNE ? Dlaczego są droższe od obiegowych? Ile kosztują?