Grading monet to proces, który budzi wiele emocji wśród kolekcjonerów. Nic dziwnego – po długim oczekiwaniu na zwrot z firmy gradingowej, oczekiwania są wysokie. Jednak czasami zdarza się, że moneta wraca bez gradingu, z adnotacją o niemożności jej oslabowania. Co wtedy? Dlaczego tak się dzieje?

Rozczarowanie i frustracja

Naturalnym odruchem w takiej sytuacji jest poczucie zawodu i niesprawiedliwości: „Nie dość, że nie ogradowali moich monet, to jeszcze wzięli za to pieniądze!”. Ważne jest jednak zrozumienie, że nie każda moneta spełnia kryteria firm gradingowych, takich jak PCGS czy NGC. Powód? Skomplikowany proces oceny.

Decyzja o nieogrodowaniu monety bywa trudniejsza niż jej faktyczny grading. Nie oznacza to, że moneta jest bezwartościowa. Firmy gradingowe stosują określone kategorie i zasady, które definiują, dlaczego dany egzemplarz nie może zostać oslabowany.

Amerykańskie firmy gradingowe (NGC i PCGS) wyróżniają aż 10 głównych powodów, dla których moneta może zostać zwrócona bez slabowania. Oto one:

1. Podejrzany kolor/tonacja (Questionable toning)
Subiektywna ocena tonacji monety często wzbudza kontrowersje. Firmy gradingowe muszą ocenić, czy barwa jest naturalna, czy może wynika z ingerencji chemicznej. Przykłady manipulacji? Wybielanie, podgrzewanie, czy barwienie za pomocą dymu tytoniowego lub pasty do butów. Zdarza się, że monety są dyskwalifikowane prewencyjnie, by uniknąć błędów.

2. Czyszczenie (Cleaning)
Najczęstszy powód dyskwalifikacji. Monety czyszczone (nawet delikatnie) tracą znacząco na wartości – dzisiaj aż o 70-80%. Ślady czyszczenia wykluczają slabowanie.

3. Defekty krążka (Planchet Flaw)
Wady mennicze, takie jak łuszczenie metalu, wżery czy pęknięcia blachy, mogą uniemożliwić slabowanie. Wady te są różne od naturalnych niedobić czy zużycia stempla.

4. Manipulacje powierzchni (Altered Surfaces)
Drobne poprawki, takie jak polerowanie czy uzupełnianie detali, często są trudne do wykrycia, ale dyskwalifikują monetę.

5. Rysy i zadrapania (Scratches)
Większe rysy, które nie są efektem obiegu, mogą uniemożliwić slabowanie. Mniejsze – obniżają ocenę gradingową.

6. Uszkodzenia rantu (Rim filling)
Niewielkie uszkodzenia rantu powodują spadek noty. Poważniejsze – całkowitą dyskwalifikację, zwłaszcza w przypadku małych monet.

7. Uszkodzenia środowiskowe (Environmental Damage)
Korozyjne wżery, porowatość czy naloty to efekt agresywnego środowiska, np. długiego przebywania w słonej wodzie. Takie monety nie mogą zostać oslabowane.

8. Wady fizyczne (Damage)
Nietypowe uszkodzenia, takie jak grawerowanie, nacięcia czy ślady po lutowaniu, również uniemożliwiają slabowanie.

9. Ślady starego klasera (PVC)
Klasyczne klasery z PCW często powodują reakcje chemiczne na powierzchni monet. Ślady te można usunąć, ale bez trwałego uszkodzenia. Dopiero wtedy moneta może przejść proces ponownego slabowania.

10. Fałszerstwa i repliki (Not Genuine)
Monety uznane za fałszywe lub repliki są automatycznie dyskwalifikowane. W niektórych przypadkach ich posiadanie może wiązać się z konsekwencjami prawnymi.

Czy brak gradingu to koniec?

Brak slabowania nie oznacza, że moneta jest bezwartościowa. To jedynie wskazówka, że egzemplarz wymaga dalszej analizy lub poprawek. Niektóre wady (np. ślady PVC) można usunąć, co pozwoli na ponowne podejście do gradingu. Ważne jest również zrozumienie, że grading to proces subiektywny, a decyzje specjalistów mogą różnić się między firmami.

Pamiętajmy, że każdy kolekcjoner, bez względu na doświadczenie, może spotkać się z odmową slabowania. Kluczem jest edukacja i znajomość zasad gradingu, by unikać niepotrzebnych rozczarowań.