Polska moneta za 3.600.000 złotych? Licytowaliśmy 80 dukatów Zygmunta III Wazy

Rok 2022 zaczął się dla nas dość mocno pracowicie, polecieliśmy na aukcję do Nowego Jorku gdzie licytowaliśmy dla naszych klientów złote polskie monety m.in. była tam już dziś legendarna 80 dukatówka Zygmunta III Wazy z 1621 roku z mennicy w Bydgoszczy.

Czym jest 80 dukatówka? Dlaczego została wybita? Kto ją otrzymał od króla? Dlaczego osiągnęła taką cenę? Kto ją kupił? Ile jest takich monet na rynku? Dlaczego polskie monety są tak chętnie kupowane na aukcjach? 

Posłuchajcie sami o naszych wyjątkowych 80 dukatach sprzedanych za 900.000 dolarów czyli 3.600.000 złotych!

Zygmunt III Waza. 80 dukatów 1621, Bydgoszcz

Aw.: Popiersie królewskie z gołą głową w bogato dekorowanej ornamentem z wici roślinnych i rozet zbroi. Naramiennik zbroi ozdobiony maszkaronem w kształcie głowy lwa. Na pancerz wyłożony szeroki kołnierz koszuli ozdobionej koronkami. Na piersi łańcuch Orderu Złotego Runa z insygnium. Pierś opasana szarfą dowódcy, zawiązaną ozdobnym węzłem zakończonym brabancką koronką. W  dekorację zbroi wpisano trzykrotnie datę 1621: pod blachą naramiennika, na kokardzie pod węzłem i pod kokardą na samym brzegu stempla. Na napierśniku, nad środkiem dolnej obwódki  inicjały medalierskie S.A (Samuel Ammon). Wokoło zewnętrzna obwódka wieńcowa, w otoku: *SIGISMVNDVS∙III∙D∙G∙POLONIÆ∙ET∙ SVECIÆ∙REX*

Rw.: Pod dużą koroną ozdobioną barokowymi dekoracjami 9-polowa tarcza herbowa. Na zewnątrz 4-polowa tarcza polsko – litewska z Orłem i Pogonią, wewnętrzna, mniejsza 4-polowa tarcza z herbami Szwecji i Gotlandii (skwadratowane 3 korony i Lew, w środku mała tarcza z herbem Snop – rodu Wazów. Po bokach tarczy ozdobne festony  i konsole, na których ustawiono stojące na jednej nodze żurawie. U dołu tarczy mała główka anioła. Całość opasana łańcuchem Orderu Złotego Runa. Rok 16- 21 na szczycie korony. Dodatkowo miniaturowa  rozdzielona data 16 –Z1 ukryta w konsoli po bokach herbu. Przy szponach żurawi inicjały II-VE ( Jakub Jakobson van Emden generalny nadzorca mennic krajowych). Po bokach tarczy w dekoracji konsoli miniaturowe inicjały medalierskie S-A(Samuel Ammon). Wokoło zewnętrzna obwódka wieńcowa, w otoku: *MAGNVS. DVX. LITVAN :RVSS: _ :PRVSS: MAS: SAM:LIVON :ZC:*

80 dukatów z 1621 roku to TRZECIA znana największa złota moneta bita stemplem wybita już w I połowie XVII wieku. Jednak ze względu, że nominał 90 dukatów znajduje się wyłącznie w zbiorach muzealnych jest to DRUGA największa złota moneta dostępna na rynku. 

Wykonano ją w mennicy koronnej w Bydgoszczy. Emisja ta wiązana jest ze zwycięstwem odniesionym w 1621 roku pod Chocimiem nad armią turecką. Z taką wykładnią wystąpił Jan Albertrandi (1731-1808) opisujący w 1773 roku egzemplarz 100-dukatówki z kolekcji króla Stanisława Augusta. 

Taka interpretacja jest wiarygodna,  jako, że większość znanych egzemplarzy powiązana była z kolekcjami królewskimi i magnackimi. 

Moneta ta to jeden z najświetniejszych okazów sztuki medalierskiej polskiego baroku. Kompozycja i treść inskrypcji królewskich tytułów podkreśla państwowy i oficjalny charakter tej emisji. 

Majestat władzy królewskiej wzmacniają poszczególne elementy kompozycji. 

popiersie w zbroi z odkrytą głową, to symbol odwagi, podkreśla go głowa lwa stanowiąca dekorację naramiennika zbroi. Jest to nawiązanie do tradycji heraklejskiej symbol często spotykany w antyku. 

Żurawie stoją na jednej nodze, w łapach trzymają kamień, to symbol wiecznej czujności. W ikonografii królewskiej znamionują stałą opiekę króla na poddanymi. 

Główka anioła to atrybut przynależnego królowi prawa łaski.

 Z kolei wieniec otaczający kompozycję, to nawiązanie do symboliki zwycięskiego władcy. 

Dodatkowym atrybutem królewskiego majestatu jest Order Złotego Runa. Zygmunt III Waza otrzymał go od króla Hiszpanii Filipa w 1600 roku, odtąd na wszystkich przedstawieniach królewskich jest on specjalnie wyeksponowany. Na tej monecie łańcuch orderu znajduje się nie tylko na piersi króla, ale także otacza tarczę herbową. 

Przy kompozycji rewersu Samuel Ammon odwołał się do symboliki doskonałości, jakim jest krąg. Rewers to trzy  koncentryczne koła. 

Tworzą je: łańcuch Złotego Runa, który otacza centrum pola monety z tarczą herbową. 

Kolejne  kręgi to inskrypcja z tytułami królewskimi a zamyka je zewnętrzna obwódka wieńcowa symbolizująca królewski tryumf, jakim było zwycięstwo odniesione przez Jana Karola Chodkiewicza 9 września 1621 roku pod Chocimiem nad armią turecką dowodzoną przez sułtana Osmana II. Zygmunt III Waza, wysyłając poselstwa z listem wieszczącym chwałę chrześcijaństwa pod wodzą polskiego króla, który odniósł kolejne zwycięstwo nad poganami, dołączał podarunek w postaci tej monety. Trafiła ona także jako królewska nagroda do rąk polskich magnatów. Należy przypuszczać, że także do Karola Chodkiewicza. W 1631 roku egzemplarz o wadze 91 dukatów posiadał Krzysztof Radziwiłł hetman polski i litewski, zasłużony w bojach z Moskwą toczonych w latach 1609-1618. 

 Wybicie tej monety, stanowiącej 8-krotność portugałów, zostało zlecone zapewne na polecenie króla, Jakubowi Jakobsonowi van Emden (generalnemu dzierżawcy mennic królewskich) w mennicy w Bydgoszczy. Ten zatrudnił do wykonania stempli Samuela Ammona z Gdańska. 

Przy ich projektowaniu Ammon odwołał się do wizerunku wybitej w tymże roku 30-dukatowej donatywy gdańskiej, oraz podwójnego portugała wybitego przez siebie w Bydgoszczy w 1617 roku. 

Szczegółowiej opisał tę monetę E. Raczyński w 1838 roku. Znamy jej odbitki o różnej wadze; od 30 do 100 dukatów. 80 dukatów znane ze zbioru J. U Niemcewicza (1757-1841), licytowany na aukcji w 1995 roku.

Bicie monet o tak dużej średnicy wymagało wyjątkowych umiejętności mincerzy.  Siła uderzenia balansu menniczego, sprawiała, że stempel był narażony na uszkodzenia. Zwłaszcza przy swej krawędzi. Analiza poszczególnych egzemplarzy wskazuje, że co najmniej kilkakrotnie był on poprawiany po wystąpieniu różnych uszkodzeń. Szczególnie jest to widoczne przy egzemplarzach o mniejszej wadze. 

Rzadkość R8, potwierdzono istnienie 1 egzemplarza o wadze 80 dukatów.

Najrzadsza i druga najdroższa złota polska moneta na świecie. Muzealny egzemplarz. RZADKOŚĆ najwyższej klasy.